شیخ کلینى از جناب صادق علیه السلام روایت کرده که آنجناب فرمود: تاسوعا روزى بود که جناب حسین علیه السلام و اصحابش را در کربلا محاصره کردند و سپاه شام بر قتال آنحضرت اجتماع کردند و ابن مرجانه و عمر سعد خوشحال شدند بسبب کثرت سپاه و بسیارى لشکر که براى آنها جمع شده بود و جناب حسین ع و اصحابش ضعیف شمردند و یقین کردند که یاورى از براى آن حضرت نخواهد آمد و اهل عراق او را مدد نخواهند نمود.

پس فرمود پدرم : فداى آن ضعیف غریب .

آنچه در روز تاسوعا اتفاق افتاد:

1.محاصره خیمه ها در کربلا
امام صادق علیه السلام فرمودند: تاسوعا روزی بود که حسین علیه السلام و اصحابش را در کربلا محاصره کردند و سپاه شام بر قتل آن حضرت اجتماع نمودند،و پسر مرجانه و عمر سعد به خاطر کثرت سپاه ولشکری که برای آنها جمع شده بود خوشحال شدند،وآن حضرت و اصحابش را ضعیف شمردند ویقین کردند که یاوری از برای او نخواهد آمد واهل عراق حضرتش را مدد نخواهند نمود.1

2.آمدن شمر و رساندن نامه ی ابن زیاد
در این روز لشکر مجهزی به دستور ابن زیاد از کوفه وارد کربلا شد،وشمر نامه ابن زیاد را آورد.2

3. آمدن امان نامه برای فرزندان ام البنین علیها السلام
در این روز شمر ملعون برای حضرت عباس علیه السلام و برادرانش امان نامه آورد . 3آن لعین خود را نزدیک خیام با جلالت حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام رسانید وبانگ برآورد:"أین بنو اختنا": "پسران خواهر ما کجایند"؟ ولی آن بزرگواران جواب ندادند.امام حسین علیه السلام فرمودند:جواب او را بدهید اگر چه فاسق است.
حضرت عباس علیه السلام در جواب فرمودند:چه می گویی؟شمر گفت:من از جانب امیر برای شما امان نامه آورده ام. شما خود را به خاطر حسین علیه السلام به کشتن ندهید. حضرت عباس علیه السلام با صدای بلند فرمود:"لعنت خدا بر تو وامیر تو (و برامان تو ) باد . ما را امان میدهید در حالیکه پسر رسول خدا را امان نباشد"؟!4

4.خطابه امام حسین علیه السلام برای اصحابش
در عصر این روز امام حسین علیه السلام در جمع یاران خطبه ای قرائت فرمودند، و اصحاب اعلام وفاداری نمودند.

5- مهلت برای راز و نیاز

وقتی عمر سعد لشکر را آماده جنگ با امام علیه السلام نمود ومعلوم شد که قصد جنگ دارد، حضرت به برادرش عباس علیه السلام فرمود : نزد دشمنان برو و به آنها بگو امشب را به ما مهلت بدهند چرا که : «و هو یعلم انی احب الصلاة له و تلاوة کتابه» (خداوند می داند و گواه است که من  نماز و تلاوت قرآن را دوست دارم).
پس حضرت عباس علیه السلام نزد سپاهیان دشمن بازگشت و ازآنها شب عاشورا را برای نماز وعبادت مهلت خواست عمربن سعد درموافقت با این درخواست مردد بود وسرانجام ازلشکریان خود پرسید که : چه باید کرد؟عمروبن حجاج گفت : سبحان الله اگراهل دیلم ( کنایه ازمردم بیگانه ) و کفار از تو چنین تقاضائی می کردند سزاوار بود که با آنها موافقت کنی .

قیس بن اشعث گفت : درخواست آنها را اجابت کن بجان خودم سوگند که آنها صبح فردا با توخواهند جنگید .

ابن سعد گفت : بخدا سوگند که اگربدانم چنین کنندهرگز با درخواست آنها موافقت نکنم.(5)


و عاقبت فرستاده ابن سعد به نزد حضرت عباس بن علی علیه السلام آمد و گفت :

ما به شما تا فردا مهلت می دهیم اگرتسلیم شدید شما را به نزد عبیدالله بن زیاد خواهیم فرستاد واگر سربازدید ، دست ازشما برنخواهیم داشت.(6)

عاشورا در دوران جاهلیت

عاشورا در تاریخ جاهلیّت عرب، از روزهاى عید رسمى و ملّى بوده و در آن روزگار، در چنین روزى روزه مى‏ گرفتند، روز جشن ملّى و مفاخره و شادمانى بوده است و در چنین روزى لباسهاى فاخر مى ‏پوشیدند و چراغانى و خضاب مى‏ کردند. در جاهلیّت، این روز را روزه مى ‏گرفتند. در اسلام، با تشریع روزه رمضان، آن روزه نسخ شد.

عاشورا در فرهنگ شیعه

در فرهنگ شیعى، به خاطر واقعه شهادت امام حسین علیه السلام در این روز، عظیمترین روز سوگوارى و ماتم به حساب مى ‏آید که بزرگترین فاجعه و ستم در مورد خاندان پیامبر انجام گرفته و دشمنان اسلام و اهل بیت این روز را خجسته شمرده به شادى مى ‏پرداختند، امّا پیروان خاندان رسالت، به سوگ و عزا مى ‏نشینند و بر کشتگان این روز مى ‏گریند. امام صادق علیه السلام فرمود: «و امّا یوم عاشورا فیوم اصیب فیه الحسین علیه السلام صریعا بین اصحابه و اصحابه حوله صرعى عراة» ^[1]عاشورا روزى است که حسین علیه السلام میان یارانش کشته بر زمین افتاد، یاران او نیز پیرامون او به خاک افتاده و عریان بودند. امام رضا علیه السلام فرمود: «من کان عاشورا یوم مصیبته و بکائه جعل الله عزّ و جلّ یوم القیامة یوم فرحه و سروره»،^[2] هر کس را که عاشورا روز مصیبت و اندوه و گریه باشد، خداوند قیامت را روز شادى او قرار مى ‏دهد. در «زیارت عاشورا» درباره این روز غم‏ انگیز که امویان آن را مبارک مى ‏دانستند، آمده است: «اللّهم هذا یوم تبرّکت به بنو امیّة و ابن آکلة الأکباد ...».

امامان شیعه، یاد این روز را زنده مى‏ داشتند، مجلس برپا مى‏ کردند، بر حسین بن على علیه السلام مى‏ گریستند، آن حضرت را زیارت مى‏ کردند و به زیارت او تشویق و امر مى‏ کردند و روز اندوهشان بود. از جمله آداب این روز، ترک لذّتها، دنبال کار نرفتن، پرداختن به سوگوارى و گریه، تا ظهر چیزى نخوردن و نیاشامیدن، چیزى براى خانه‏ ذخیره نکردن، حالت صاحبان عزا و ماتم داشتن و ... است.^[3]

در دوران سلطه امویان و عباسیان، شرایط اجتماعى اجازه مراسم رسمى و گسترده در سوگ ابا عبد الله الحسین را نمى‏ داد، امّا هر جا که شیعیان، قدرت و فرصتى یافته ‏اند، سوگوارى پرشور و دامنه ‏دارى در ایّام عاشورا به راه انداخته ‏اند. در تاریخ است که معز الدّوله دیلمى اهل بغداد را به برگزارى مراسم سوگ و نوحه براى سید الشهدا علیه السلام وادار ساخت و دستور داد که بازارها را ببندند و کارها را تعطیل کنند و هیچ طبّاخى غذایى نپزد و زنان سیاهپوش بیرون آیند و به عزادارى و نوحه بپردازند. این کار را چندین سال ادامه داد و اهل سنّت نتوانستند جلوى آن را بگیرند، چون که حکومت، شیعى بود.^[4]

از قرنها پیش، «عاشورا» بعنوان تجلّى روز درگیرى حق و باطل و روز فداکارى و جانبازى در راه دین و عقیده، شناخته شده است. حسین بن على علیه السلام در این روز، با یارانى اندک ولى با ایمان و صلابت و عزّتى بزرگ و شکوهمند، با سپاه سنگدل و بى ‏دین حکومت ستم یزیدى به مقابله برخاست و کربلا را به صحنه همیشه زنده عشق خدایى و آزادگى و حرّیت مبدّل ساخت. عاشورا گرچه یک روز بود، امّا دامنه تاثیر آن تا ابدیّت کشیده شد و چنان در عمق وجدانها و دلها اثر گذاشته که همه ‏ساله دهه محرم و بویژه عاشورا، اوج عشق و اخلاص نسبت به معلّم حرّیت و اسوه جهاد و شهادت، حسین بن على علیه السلام مى ‏گردد و همه، حتى غیر شیعه، در مقابل عظمت روح آن آزاد مردان تعظیم مى ‏کنند. عاشورا، نشان دهنده معناى «حسین منّى و انا من حسین» بود که دین رسول خدا با خون سید الشهدا آبیارى و احیا شد. به تعبیر امام خمینى «ره»: «عاشورا، قیام عدالتخواهان با عددى قلیل و ایمان و عشقى بزرگ در مقابل ستمگران کاخ ‏نشین و مستکبران غارتگر بود ...»،^[5] «اگر عاشورا نبود، منطق جاهلیّت ابوسفیانیان که مى‏ خواستند قلم سرخ بر وحى و کتاب بکشند و یزید، یادگار عصر تاریک بت ‏پرستى که به گمان خود با کشتن و به شهادت کشیدن فرزندان وحى امید داشت اساس اسلام را برچیند و با صراحت و اعلام «لا خبر جاء و لا وحى نزل» بنیاد حکومت الهى را بر کند، نمى ‏دانستیم بر سر قرآن کریم و اسلام‏ عزیز چه مى ‏آمد.»^[6]

امام حسین علیه السلام که به دعوت اهل کوفه از مکّه عازم این شهر بود تا به شیعیان انقلابى بپیوندد و رهبرى آنان را به عهده گیرد، پیش از رسیدن به کوفه، در کربلا به محاصره نیروهاى ابن زیاد در آمد و چون حاضر نشد ذلّت تسلیم و بیعت با حکومت غاصب و ظالم یزیدى را بپذیرد، سپاه کوفه با او جنگیدند. حسین و یارانش روز عاشورا، لب تشنه، با رشادتى شگفت تا آخرین نفر جنگیدند و به شهادت رسیدند و بازماندگان این قافله نور، به اسارت نیروهاى ظلمت در آمده به کوفه برده شدند. هفتاد و دو تن یاران شهید او، بزرگترین حماسه بشرى را آفریدند و یاد خویش را در دل تاریخ و وجدان بشرهاى فضیلت‏خواه، ابدى ساختند.^[7] به تعبیر یکى از نویسندگان معاصر: «عاشورا، مائده بزرگ روح انسان است در تداوم اعصار، تجسّم اعلاى وجدان بزرگ است در دادگاه روزگار، صلابت شجاعت انسان است در تجلّیگاه ایمان، طواف خون است در احرام فریاد، تجلّى کعبه است در میقات خون، نقش بیدار گذرها و رهگذرهاست در کاروان دراز آهنگ زندگیها و عبورها، عاشورا، بازخوان تورات و انجیل و زبور است در معبد اقدام، ترتیل آیات قرآن است در الواح ابدیّت، خون خداست جارى در رگهاى تنزیل، حنجره خونین کوه «حرا» ست در ستیغ ابلاغ، درگیرى دوباره محمّد صلی الله علیه و آله و سلم است با جاهلیّت بنى امیّه و شرک قریش، تجدید مطلع رجزهاى «بدر» است و «حنین»، انفجار نماز است در شهادت و انفجار شهادت است در نماز، تبلور شکوهزاد جاودانگى حق است در تباهستان نابود باطل، هشدار خونین حسینیّه ‏هاست در معبر اقوام، فریادگستر انسانهاى مظلوم است در همه تاریخ، دست نوازش انسانیّت است بر سر بى‏ پناهان، رواق سرخ حماسه است در تاریکستان سیاهى و بیداد، قلب تپنده دادخواهان است در محکمه بشریّت، طنین بلند پیروزى است در گوش آبادیها، عطشى است دریا آفرین در اقیانوس حیات، «رسالتى» است بزرگ بر دوش «اسارتى» رهایى ‏بخش، عاشورا آبروى نمازگزاران است و عزت مسلمانان، و سرانجام، عاشورا رکن کعبه است و پایه قبله و عماد امّت و حیات قرآن و روح نماز و بقاى حج و صفاى صفا و مروه و جان مشعر و منا. و عاشورا، هدیه اسلام‏ است به بشریّت و تاریخ ...». ^[8]

عاشورا نمایشگر فضائل و رذائل اخلاقی

قیام امام حسین علیه السلام از سویی تجلی گاه خصلت های پاک انسانی و فضایل اخلاقی در جبهه حق، و از سوی دیگر محل بروز و ظهور رذایل اخلاقی در جبهه باطل است. عاشورا، میدان مسابقه خصلت های پاکی است که ریشه در افکار درخشان رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم دارد. حسین علیه السلام و یاران وفادارش، برای احیاء این خصلت ها قیام کردند و به همین خصایل نیز مشهور شدند. در جبهه مقابل نیز، دشمنان گرفتار رذیله های اخلاقی بودند و به همان رذایل معروف شدند.

فضائلی همچون : ایمان، تصدیق، رجاء، رضا، وفا، صبر، عدل، تعهد و احساس مسؤولیت، توکل و زهد که جبهه حق نمایشگر آن بود و رذائلی همچون: کفر، جور، حرص بر دنیا، حماقت، هتک حرمت، جحود، حقد و کینه، مکر و خدعه، فسق و قساوت و سنگدلی که جبهه باطل نمایشگر آن بود.^[9]

قیامت  بی  حسین  غوغا  ندارد         *      شفاعت بی حسین معنا ندارد     
 
     حسینی باش که در محشر نگویند      *       چرا پرونده ات امضاء ندارد  .  .  .          

ماه مُحَرّم یا محرم‌ الحرام نخستین ماه تقویم اسلامی ( هجری قمری ) و به اعتقاد مسلمانان از جمله? ماه‌های حرام است . به‌همان‌گونه که پیش از ظهور اسلام ، در دوران جاهلیت ، جنگ و خونریزی در این ماه‌ها ممنوع بود ، حضرت محمد (ع) نیز همان را تأیید کرد .

شب و روز اول محرم به عنوان اول سال قمری دارای نماز و آداب خاصی است که در کتاب مفاتیح الجنان بیان شده است . محرم ، ماه حزن و اندوه و عزاداری شیعیان در قتل حسین بن علی (ع) است.

حوادث و وقایع فراوانی در ماه محرم رخ داده است که در زیر به برخی از آنها اشاره می کنیم:

غزوه ذات الرقاع ، فتح خیبر ، ازدواج فاطمه و علی ، ورود علی به اسلام ، نبرد کربلا – تاسوعا و عاشورا و قتل امام حسین (ع) و اسارت خاندان امام حسین (ع) به کوفه و شام.
همچنین نقل است که به خلافت رسیدن عثمان ، قتل محمد امین برادر مأمون عباسی ، قتل جعفر برمکی و انقراض خاندان برمکی و دولت برمکیان ، واقعه هولاکو و مستعصم و انقراض دولت بنی عباس در این ماه بوده است.
عروج ادریس به آسمان ، استجابت دعای زکریا ، عبور موسی از دریا و غرق شدن فرعونیان در نیل و عذاب اصحاب فیل نیز در ماه محرم رخ داده است.

مراسم عزاداری و سوگواری ماه محرم :

سوگواری محرم عزاداری‌ها و یادبودهایی است که به مناسبت کشته شدن حضرت حسین بن علی (ع) و یارانش که در واقعه کربلاروی داد، انجام می‌شود. این نبرد در سال 61 هجری قمری در صحرای کربلا در عراق کنونی اتفاق افتاد . سوگواری برای حسین بن علی (ع) مختص ماه محرم نمی‌شود و در دیگر روزهای سال نیز با توجه به فرهنگ و رسم هر منطقه انجام می‌شود . سوگواری برای حسین بن علی (ع) و دیگر یارانش از روز نخست محرم آغاز می‌شود و در ظهر عاشورا به اوج می‌رسد . در غروب و شامگاه عاشورا ، این سوگواری تحت عنوان مراسم شام غریبان ادامه پیدا می‌کند. در روز 12 محرم نیز مراسمی با نام «سوم امام حسین» انجام می‌شود. این نوع مراسم‌ها در روز 16 محرم با نام «هفتم امام حسین» و 20 صفر با نام «اربعین» ادامه پیدا می‌کند.

مراسم سوگواری سومین امام شیعیان از دیدگاه شیعه اهمیت بسیاری دارد و انجام آن عبادت است. سوگواری محرم در جاهای مختلف به صورت‌های گوناگون انجام می‌شود. علاوه بر شیعیان ، این مراسم در میان غیرمسلمانان در ترینیداد و توباگو ، جامائیکا ، هند و ارمنی‌های ایران برگزار می‌شود. سوگواری محرم علاوه بر ابعاد مذهبی ، ابعاد سیاسی و اجتماعی نیز دارد .

روش های مرسوم در عزاداری :

زنجیرزنی - سینه‌زنی - نوحه - مرثیه - روضه - طبل و دهل زدن - بلند کردن پرچم - آتش زدن خیمه‌ها - تعزیه - برداشتن علم یا علامت ( که قبلا ممنوع بوده ولی اکنون قانونی است )

لازم به ذکر است که قمه زنی هم در بعضی کشورها به عنوان روش غزاداری محسوب می شود !!!

کاش بودیم آن زمان کاری کنیم . . . * . . . از تو و طفلان تو یاری کنیم

کاش ما هم کربلایی می شدیم . . . * . . . در رکاب تو فدایی می شدیم